2 օր Տավուշում

 XIII դարում Վարպետ Մակարն ու նրա որդին  որոշում են XVIII դարի փոքր եկեղեցին դարձնել հոյակերտ վանական համալիր, որը հետագայում ստացավ Մակարավանք անվանումը և դարձավ Տավուշի մարզի տպավորիչ հուշարձաններից մեկը։

Առաքելոց վանական համալիրը Տավուշի մարզի Կիրանց գյուղից 3 կմ հեռավորության վրա գտնվող, 13-րդ դարի վանք է։ Կազմված է երկու եկեղեցիներից, փոքրը պատկանում է միանավ բազիլիկ տեսակին իսկ մեծը՝ գմբեթավոր սրահ տիպին։ Մոտավորապես 80 մ ներքև գտնվում է քարվանսարա։ Երկու կմ հյուսիս-արևելք գտնվում է Խնձորուտ փոքր եկեղեցին։

 Դիլիջանը քաղաք է Հայաստանի հյուսիսային Տավուշի մարզում։ Դիլիջանը զբոսաշրջային կարևորագույն կենտրոն է։ Համայնքի կենտրոնում գտնվում է Շարամբեյան փողոցը, որը համարվում է քաղաքի պատմական կենտրոնը, հայտնի է իր ինքնատիպ ճարտարապետությամբ, ինչպես նաև արհեստանոցներով, պատկերասրահներով ու թանգարաններով։ Քաղաքի շրջակայքում են գտնվում զբոսաշրջային նշանակություն ունեցող Պարզ լիճը, Ջուխտակ վանքը, Հաղարծինը, Գոշավանքը, Գոշի լիճը և այլն։ Դիլիջանը նշանավորվում է նաև որպես արշավների, լեռնային հեծանվասպորտի և առողջարանային հանգստի կենտրոն։

 X-XIII դարերում Բագրատունյաց թագավորության կողմից թողած Հաղարծին վանքի օծման արարողության ժամանակ գլխավոր եկեղեցու գմբեթի վրա մի արծիվ է ճախրել, և դրանով վանքը հայտնի է դարձել որպես խաղացող արծվի վանք, քանի որ «Հաղ» նշանակում է խաղ, «արծին»՝ արծիվ։

 Դիլիջանի արգելոցը կազմակերպվել է 1958 թվականին։ Ազգային պարկի բուսաշխարհն ընդգրկում է 902 տեսակ ծաղկավոր բույսեր, այդ թվում՝ Կարմիր գրքում գրանցված։ Արգելոցում կա գորշ արջ, այծյամ, գորշուկ, քարակզաքիսը, անտառային կատու, աղվես, լուսան, պարսկական սկյուռ, ինչպես նաև բազմաթիվ սողուններ, երկկենցաղներ և թռչուններ։

 Միջնադարի նշանավոր հոգևոր, գիտնական, առակագիր և իրավագետ Մխիթար Գոշի կողմից XII-րդ դարում հիմնադրված Գոշավանքը եղել է հոգևոր մշակույթի և գրչության հեղինակավոր կենտրոն։

1350 մ բարձրության վրա գտնվող, առավելագույնը 10 մետր խորություն ունեցող ունեցող Պարզ լիճը Հայաստանի հայտնի բնական և կանաչ զբոսավայրերից մեկն է։